ELEKTRONİK BİLGİ
KAYNAKLARI I
Geçen derste sizden bazı elektronik dergilere (e-dergi) bakmanızı istemiştim. Bu derste ağ aracılığıyla erişilebilen belli başlı bilgi kaynaklarını (çevrimiçi kataloglar, bibliyografik ve tam metin veri tabanları, e-dergiler, e-gazeteler, e-kitaplar, e-sözlükler, e-ansiklopediler, haber ajanslarının Web sayfaları, vd.) inceleyeceğiz. Sizlerden yine çeşitli türlerde birkaç (en az üç) kaynağı incelemenizi ve incelediğiniz her kaynakla ilgili en fazla yarım sayfalık bir özet yazmanızı isteyeceğim. Bu özette bilgi kaynağının Web adresi, kim tarafından yayımlandığı, içeriği, (varsa) bilginin ne kadar sıklıkla günlendiği vb. bilgiler yer alabilir.
İşte inceleyebileceğiniz bilgi kaynaklarına örnekler:
Çevrimiçi kataloglar (bir yabancı bir yerli katalog): ODTÜ, Bilkent, İTÜ, Anadolu, Boğaziçi, Mimar Sinan ve Gazi Üniversiteleri ile Milli Kütüphane gibi kütüphanelerin Web sayfaları var ve kütüphane katalogları web ile taramaya açık. Bunun yanı sıra yurt dışındaki belli başlı üniversitelerin (Harvard, Illinois, California, Duke, Chicago, Oxford, Cambridge, Michigan, vd.) web sayfalarına ve kataloglarına bakarak katalogların içerdikleri bilgiler açısından karşılaştırınız (adresleri kendiniz bulabilirsiniz). Örneğin, kütüphane kataloglarında bibliyografik bilgilerin yanı sıra başka bilgiler de var mı? (Elektronik dergiler, ansiklopediler, öğrenci bilgileri, burs bilgileri vs. Örneğin, Harvard'da resimler, çizimler için de bir katalog var. Duke Üniversitesinde geniş bir elektronik süreli yayın ve elektronik rezerv dermesi var. California Digital Library'yi incelemenizi öneririm. Kuzey Karolina Eyalet Üniversitesindeki "My Library" hizmetini bir gözden geçirin bakalım. ("Create your personalized library web" seçeneği altında. "Konuk" olarak girip hizmeti inceleyebilirsiniz.) Kütüphane kullanıcıları My Library hizmeti aracılığıyla kütüphane kaynaklarını ve hizmetlerini kendi gereksinimlerine göre uyarlayabilmektedirler. My Library hizmeti için web sayfası yaratan kullanıcı kütüphaneye yeni gelen kitapları çevrimiçi olarak görebilmekte, kütüphanede bulunan kendi ilgi alanıyla ilgili elektronik veri tabanlarına, elektronik dergilere ve yeğlediği web sayfalarına kişisel bağlantılar (links) sağlayabilmektedir.)
Medline: Hepinizin http://www.ncbi.nlm.nih.gov/PubMed adresindeki Medline servisini görmenizi/incelemenizi istiyorum.
ISI'nin yayımladığı Science Citation Index, Social Science Citation Index ve Arts & Humanities Index adlı atıf dizinlerini içeren Web of Science (WoS) adlı hizmeti giderek popülerleşiyor. WoS'un son üç yılına geçici bir süreyle (sanırım Ekim '99 sonuna dek) ULAKBİM'in web sayfasından erişilebilir. Bir an önce denemenizde yarar var. Esas kopya ISI'nin web sayfasında. Ancak bu hizmet ücretli. Ancak lisansı olan kuruluşların kullanıcılarına açık.
Elektronik dergiler: Geçen ders bazı dergi adresleri vermiştim. Bu sefer ilgili dergileri sizin saptamanızı istiyorum. Bunu NewJour Archive'dan yararlanarak bulabilirsiniz (http://gort.ucsd.edu/newjour) İzlenecek bir başka yol da inceleyeceğiniz bazı kütüphane kataloglarından (örneğin, ODTÜ, California Üniversiteleri) bu dergilere yapılan bağlantıları (link) izlemektir. Bu konuda sorunla karşılaşırsanız size dergi adları önerebilirim. Ülkemizdeki bazı elektronik dergi uygulamaları ve bazı sektör dergileri (Atlas, Para, Otohaber, Esquire) Bir Numara Yayıncılık'ın sayfasından görülebilir. Bunun yanı sıra bilimsel dergiler için TÜBİTAK'ın Web sayfasına ve Turkish Electronic Journal of Medicine (Fırsat bulursanız bir de JAMA, Gazi Medical Journal sayfalarına da bakabilirsiniz.
Elektronik tezler: Hepinizin bildiği Dissertation Abstracts International adlı kaynağa ise University Microfilms International'ın (www.umi.com) web sayfasından erişebilirsiniz. Bu sitedeki Dissertation Express hizmeti aracılığıyla çevrimiçi tez siparişi yapılabilir, ProQuest Digital Dissertations hizmeti ile ise herhangi bir konudaki tezlerin bibliyografik künyeleri ve özetleri bulunabilir. Bazı elektronik tezlerin tam metinlerini NDLTD (National Digital Library of Theses and Dissertations) ve NCSTRAL(Networked Computer Science Technical Reference Library) adreslerinden bulabilirsiniz.
Elektronik patentler: Elektronik patentler (bibliyografik künye ve patentlerin görüntüleri) için Amerikan Patent ve Ticari Marka Bürosu'nun (www.uspto.gov) web sayfasını ziyaret edip arama yapabilirsiniz. (Patentlerin tam metinleri ücretli.) IBM'nin patent sunucusu (IBM Patent Server(patent.womplex.ibm.com) ve IBM Entellektüel Mülkiyet Ağı (IBM Intellectual Property Network(www.patents.ibm.com) da bu bağlamda sayılabilir.
Elektronik teknik raporlar: Bu alandaki en önemli sitelerden birisi ABD Ulusal Teknik Bilgi Servisidir (National Technical Information Service) (www.ntis.gov). 1915'den beri NASA tarafından hazırlanan teknik raporlara NASA teknik rapor sunucusu (NASA Technical Reports Server (techreports.larc.nasa.gov/cgi-bin/NTRS) aracılığıyla erişilebilir. Amerikan Enerji Bakanlığınca 1996'dan beri üretilen çeşitli konulardaki (fizik, kimya, malzeme teknolojisi, biyoloji, vd) raporların tam metinlerine DOE Information Bridge (www.doe.gov/bridge) adresinden erişilebilir.
Elektronik standartlar: İlgili web sitelerinden bazıları şunlardır: American National Standards Institute (www.ansi.org), American Society for Testing and Materials(www.astm.org), International Organization for Standardization (www.iso.ch)National Institute for Standards and Technology (www.nist.gov),World Wide Web Virtual Library - Standards and Standardization Bodies(www.iso.ch/VL/Standards.html) ve National Standards Systems Network(www.nssn.org).
Elektronik ticari kataloglar: En bilinen örnek basılı kopyası da olan Thomas Register (www.thomasregister.com). Bu kaynağa kayıt formu doldurarak bedava erişebilirsiniz.
Elektronik gazeteler, radyo ve televizyonlar: Gerek yurt içinde gerekse yurt dışında birçok gazete aynı zamanda elektronik olarak da yayımlanmaktadır. Yurt içinde Sabah, Hürriyet, Milliyet gibi gazetelere ücretsiz olarak erişilebilir. Resmi Gazete'ye de başlangıçta ücretsiz erişilebiliyordu. Ancak şu anda bu hizmet ücretli. Yurt dışında da New York Times gibi birçok gazetenin web sayfasına erişebilirsiniz. New York Times'a kayıt yaptırmak suretiyle bedava erişmek mümkün. Buna eski sayıları da dahil. Associated Press, Agence France Presse, SIPA Press gibi haber ajanslarının (ülkemizden Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı ve BYEGM) Web sayfalarına da erişebilirsiniz. Radyo-televizyonlar için de aynı şeyler söz konusu. Ülkemizde NTV, ATV gibi televizyon kanalları (ne yazık ki TRT'nin kendine özgü bir Web sayfası henüz yok; http://www.trt.net.tr/ ve http://www.trt.gov.tr/ adresleri "trt.htm" adlı boş bir sayfa getiriyor; belki de geçicidir) ile yurt dışında ise CNN, ABC, NBC gibi kanalların Web sayfalarına erişilebilmektedir.
Elektronik sözlükler/ansiklopediler: Biliyorsunuz birkac gun once Encyclopaedia Britannica'nın artık basılı kopya olarak yayımlanmaya devam edemeyeceğini anlayan ilgililer, bu ünlü ansiklopedinin çevrimiçi kopyasını web aracılığıyla herkese açtı. Basılı kopyası (30 cilt) yaklaşık 1250 dolar olan EB şimdi ayda beş dolar ödeyen herkese açık. Kayıt yaptırarak (annenizin kızlık soyadını da soruyorlar!) otuz gün bedava deneme süresinden yararlanabilirsiniz. (Elektronik yayıncılığın ekonomisinden söz ederken bu konuya yeniden döneceğiz. Odlyzko'nun makalesinde de bununla ilgili biraz bilgi vardı (size gonderdigim e-posta mesajında bu makalenin kunyesi vardı)). Amerikan Kütüphane Derneği'nin "Yılın Referans Kaynağı" ödülünü kazanan Grolier's Multimedia Encyclopedia deneyebileceğiniz bir başka ansiklopedi (zor çıkıyor). Oxford English Dictionary, Webster's WWWebster by Merriam-Webster Inc,Webster's, Roget's Thesaurus, WordSmyth English Dictionary-Thesaurus, dict.org, ve Dictionary.com web aracılığıyla kullanabileceğiniz sözlük ve "gömü" lere (thesaurus) birkaç örnek.
Not: Bu kaynakları incelemek için epeyce zamana ihtiyacınız olacak. Kendinize yeterince zaman tanıyın. Derse kadar görme fırsatı bulamadığınız kaynakları daha sonra incelemeye çalışın.